Spożywanie posiłku tylko z pozoru wydaje się być prostą i intuicyjną czynnością. Kiedy robimy to w towarzystwie, musimy pamiętać o przestrzeganiu wielu istotnych zasad, świadczących o naszym dobrym wychowaniu i szacunku dla pozostałych biesiadników. Co każdy z nas powinien wiedzieć o savoir-vivre przy stole?
Na co dzień większość z nas kieruje się popularną zasadą „wolnoć Tomku w swoim domku”. Jemy w pośpiechu, często nie zadając sobie nawet trudu siadania przy stole – posiłki spożywamy na kanapie przed telewizorem, na stojąco w kuchni, a nawet wygodnie rozłożeni w łóżku. Savoir-vivre jest nam wówczas obojętny, jednak od czasu do czasu zdarzają nam się okazje, podczas których musimy zachować się z klasą i ogładą. Obiad w eleganckiej restauracji, wesele, przyjęcie komunijne czy kolacja biznesowa – to tylko kilka z wielu momentów, podczas których przydaje się znajomość zasad dobrego wychowania. Wielu z nas uważa savoir-vivre za relikt minionych czasów i sposób na ograniczenie naszej swobody. Tymczasem zasady te służą przede wszystkim ułatwieniu interakcji społecznych i sprawieniu, by każdy ich uczestnik czuł się jak najbardziej komfortowo. Dzięki znajomości podstawowych zasad dobrych manier nie musimy podejmować kłopotliwych decyzji dotyczących swojego zachowania podczas różnych momentów spotkania i nie obawiamy się, że nieumyślnie urazimy współbiesiadników.
Właściwe zachowanie przy stole rozpoczyna się już od przyjęcia odpowiedniej postawy. Siadamy na krześle w pozycji wyprostowanej, opierając się na plecach i nie przenosząc ciężaru ciała na stół. Nasze nogi powinny być ustawione równolegle do siebie – oznacza to, że nie należy ich krzyżować, oplatać nimi nóg krzesła ani zakładać nogi na nogę. Nasze łokcie nie mogą znaleźć się na blacie. Jeśli lewa ręka nie jest akurat wykorzystywana do konsumpcji potraw, opieramy jej nadgarstek o krawędź stołu.
Spożywając posiłek, nie pochylamy się nad talerzem, a przenosimy porcje jedzenia do ust za pomocą sztućców. Jeśli boimy się, że jedząc w ten sposób, poplamimy swoje ubranie, rozkładamy na nim serwetkę. Zanim jednak to zrobimy, czekamy na sygnał ze strony gospodyni (lub gospodarza) – to ona rozkłada swoją serwetkę jako pierwsza. Po zakończeniu posiłku nie musimy ponownie składać jej w pierwotny sposób, wystarczy po prostu położyć ją po prawej nakrycia. Jeśli zaś w trakcie posiłku odejdziemy na chwilę od stołu, kładziemy serwetkę za swoim krześle.
Wbrew obiegowemu przekonaniu, rozpoczynanie konsumpcji od życzenia wszystkim: „smacznego!” nie jest w dobrym tonie, ponieważ sugeruje, że posiłek mógłby być niesmaczny. Oczywiście, jeśli ktoś inny to zrobi, należy grzecznie podziękować, jednak nie wypowiadajmy tego słowa jako pierwsi. Nie należy również zaczynać spożywania posiłku, zanim wszyscy uczestnicy spotkania otrzymają swoje porcje. Dopiero kiedy każdy będzie miał przed sobą pełny talerz, możemy przystąpić do degustacji.
Mężczyzna, który przyszedł na kolację z kobietą, nie powinien sięgać po sztućce przed nią. Zasady savoir-vivre określają porządek ich używania, a zasada jest prosta – wszystkie sztućce ułożone są w kolejności, a więc zaczynamy od tych znajdujących się najbardziej na zewnątrz i w miarę trwania przyjęcia sięgamy kolejno po te położone najbliżej talerza. Nie należy wymachiwać nimi w trakcie rozmowy, a jeśli już podniesiemy je ze stołu, nie możemy ich nań odkładać – zawsze muszą znajdować się w naszych dłoniach lub na talerzu. Kiedy skończymy spożywać określone danie, układamy sztućce „na godzinie piątej”. Po zakończeniu konsumpcji zupy umieszczamy łyżkę na podstawkę głębokiego naczynia lub bulionówki, w której została zaserwowana. Do spożywania potraw mącznych, kasz, ryżu oraz siekanych mięs służy wyłącznie widelec, natomiast podczas jedzenia innych rodzajów mięs używamy także noża. Wbrew panującemu mitowi, ryby nie konsumujemy przy pomocy dwóch widelców – do tego celu używamy widelca oraz szerokiego noża służącego do oddzielania kolejnych porcji. Wyjątkiem są ryby wędzone oraz marynowane – tutaj wystarczą zwykły nóż i widelec. Jeśli do dania podano pieczywo, nie kroimy go, a jedynie odrywamy niewielkie kawałki, które możemy posmarować masłem, jeśli mamy na to ochotę. Istotne jest również tempo jedzenia. Powinniśmy dostosować je do współbiesiadników, aby nie zostać zbyt szybko z pustym talerzem, który może być odbierany jako wywieranie presji na pozostałych uczestnikach spotkania.
Kiedy nalewamy wino do kieliszka, nie należy podnosić go ze stołu. Spożywamy alkohol bez pośpiechu, ponieważ opróżnienie całego naczynia naraz jest w złym tonie. Jeśli doskwiera nam pragnienie, gasimy je wodą, a nie alkoholem. Wino pijemy, trzymając kieliszek za nóżkę, aby nie ogrzać trunku. Toasty wznosimy przy użyciu konkretnych napojów – wina lub szampana, nigdy wódki czy piwa. Pierwszy toast wznosi gospodarz, jednak nie powinien on mieć miejsca jeszcze przed zaserwowaniem przystawki. Zanim zapijemy się czegokolwiek, należy wytrzeć usta o serwetkę, by nie zostawić ich śladu na naczyniu. Zakończenie posiłku sygnalizują gospodarze. Należy wówczas grzecznie podziękować, tak bowiem stanowią zasady savoir-vivre.
