Prima Aprilis obchodzony 1-go kwietnia jest jednym z najbardziej wyczekiwanych świąt. W ten dzień zwyczajem jest robienie celowych żartów i kawałów rodzinie i przyjaciołom. Bardzo często można się również natknąć na takie żarty w mediach, prasie czy internecie. Tradycja żartów powszechna jest od ponad stu lat, ale nie do końca było wiadomo, czemu tak naprawdę służy. Skąd właściwie wziął się taki zwyczaj i po co tak robić?
Prima Aprilis – Pochodzenie
Dzień Prima Aprilis zaczął być popularny w późnym średniowieczu. Prawdopodobnie nawiązuje on do dawnych starorzymskich praktyk. Niektórzy uważają, że geneza zwyczaju ma związek z rzymskim zwyczajem Cerialii, obchodzonym na początku kwietnia na cześć bogini Ceres. Według jednej z legend, kiedy poszukiwała ona swojej porwanej córki została wyprowadzona w pole. Grecy natomiast wiążą historię tego dnia z mitem o Demeter i Persefonie. Persefona miała zostać porwana do Hadesu na początku kwietnia. Wówczas jej matka Demeter, szukając swojej córki, kierowała się echem jej głosu, ale echo ją zwiodło.
Inna wersja jest taka, że obyczaj ten wywodzi się z rzymskiego święta Veneralia, połączonego często ze świętem Fortuny Virilis i Cerialiami, obchodzonym 1 kwietnia. W tym dniu dozwolone były żarty, wygłupy i kawały. Kwiryci odstawiali komiczne występy, mężczyźni przebierali się w damskie okrycia, zakładali peruki, tańczyli na ulicach, co nie przydarzyłoby się im w innych dniach.
Obecnie pochodzenie Prima Aprilis tłumaczy się wprowadzeniem kalendarza gregoriańskiego w 1582 r. przez papieża Grzegorza XIII. Kiedy wprowadził on nowy kalendarz dla świata chrześcijańskiego, a Nowy Rok zaczął obowiązywać w dniu 1 stycznia, nadal w wielu krajach prezenty noworoczne otrzymywano 1 kwietnia. Mimo zmian byli tacy ludzie, którzy nie słyszeli lub nie wierzyli w zmianę i nadal obchodzili Nowy Rok 1 kwietnia. Inni w tym dniu robili im kawały i nazywali ich „kwietniowymi głupkami”.
Obchody Prima Aprilis w Polsce i na świecie
Do Polski Prima Aprilis zawitał w XVI wieku. W XVII w. polski poeta Wacław Potocki pisał: „Prima Aprilis, albo najpierwszy dzień kwietnia. Do rozmaitych żartów moda staroletnia.” Dziś Prima Aprilis obchodzi się w całej Europie, choć nie w tym samym dniu i nie pod taką samą nazwą. Anglicy wprawdzie obchodzą Prima Aprilis 1-go kwietnia, ale pod nazwą – Dzień Głupca. Hiszpanie obchodzą to święto 28 grudnia w Dniu Świętych Niewiniątek. U Francuzów „prima aprilis” oznacza „poisson d’avril”, co dosłownie znaczy: Dzień kwietniowej ryby. Pierwotnie w tym zwyczaju osobom nieświeżym (nieświadomym) kazano iść po świeżą rybę, w czasie, w którym połowy były zakazane ze względu na okres tarła ryb. W dzisiejszych czasach we Francji Prima Aprilis nawiązuje do przypinania do pleców kartki z rybą, wtedy kiedy się kogoś nabierze.
Portugalczycy natomiast nazywają to święto „Dniem kłamstwa” a Rosjanie „Dniem Śmiechu”.
Przed wiekami chrześcijanie, nie mogli się pogodzić z kolejnym pogańskim świętem, zaczęli więc wiązać Prima Aprilis z Judaszem Iskariotą, który zdradził Jezusa. Miał on się urodzić właśnie 1 kwietnia i dlatego dzień kojarzył się z kłamstwem, obłudą, fałszem i nieprawdą.
W początkowych latach istnienia Prima Aprilis, 1 kwietnia poświęcano opowiadaniu zmyślonych historii, robieniu dowcipów i śmianiu się z naiwnych ludzi. Dzień ten uważano za niepoważny i starano się nie robić w nim żadnych ważnych rzeczy. Obecnie 1 kwietnia obchodzimy jako dzień radosny, w którym celowo próbuje się wprowadzić innych w błąd.
Z robieniem psikusów przez dzieci w wieku szkolnym związany był w niektórych regionach także 12 marca – dzień św. Grzegorza, patrona uczących się. Obyczaj ten nosił nazwę gregorianek lub gegołów.
Prima Aprilis w mediach i prasie
Bardzo często kawały w dniu Prima Aprilis są wykorzystywane w mediach oraz prasie w celu nabrania wielu osób. Po raz pierwszy telewizja splotła swoim widzom żart w 1957 roku. W „Dzień Głupców” brytyjska telewizja BBC w programie „Panorama” głosem uznanego prezentera Richarda Dimblebya ogłosiła, że dzięki bardzo łagodnej zimie rolnicy z południowej Szwajcarii cieszą się z obfitych zbiorów spaghetti. Mianowicie chodziło o to, że z drzew można zbierać ugotowane spaghetti. Wielu spośród łatwowiernych widzów pytało potem o możliwość posadzenia drzew makaronowych w swoim ogrodzie.
W 1962 roku Szwedzi w swojej telewizji mogli oglądać tylko jeden kanał i to w czarno-białym kolorze. Wtedy na antenie telewizyjnej ekspert Kjell Stensson, zakomunikował że można to zmienić i mieć kolorową telewizję. Mianowicie powiedział, że należy na telewizję nałożyć nylonową pończochę i już będzie można cieszyć się kolorowymi barwami. Jako fachowiec Stensson zademonstrował, jak to należy zrobić. A jego ruchy powtarzało tysiące mieszkańców Szwecji. W sklepach zaroiło się od ludzi poszukujących pończoch największych rozmiarów.
W 1986 roku francuska gazeta Le Parisien ogłosiła, że Wieża Eiffle’a zostanie przeniesiona do Euro Disneylandu. W miejscu po Wieży miał zostać zbudowany stadion na 35 tysięcy miejsc, w którym miały odbyć się Igrzyska Olimpijskie.
W 1993 roku jedna gazet w stanie Ohio otrzymała informację od organizacji „Arm The Homeless Coalition”. W komunikacie można było przeczytać, że organizacja będzie rozdawać broń wszystkim bezdomnym, którzy o nią poproszą i przejdą specjalne testy psychologiczne. Temat stał się bardzo podejrzany i zainteresowały się nim się poważne media, z CNN i Associated Press na czele. Dopiero później wyszło na jaw, że „Arm The Homeless Coalition” to trzech studentów, którzy chcieli zwrócić uwagę społeczeństwa na zagrożenia związane z łatwym dostępem do broni.
Największa internetowa wyszukiwarka Google postanowiła oszukać internautów w 2000 roku. Poinformowała wtedy, że wprowadzi nową technologię, która będzie wykorzystana w zaawansowanej przeglądarce. Mianowicie miała czytać w myślach użytkowników. Wystarczyło patrzeć w czerwono – niebieskie koło, znajdujące się na ekranie, a w myślach powtarzać kluczowe hasło. Po kilku minutach strona przekierowywała do wyników wyszukiwania hasła: „April Fools Day”, czyli Prima Aprilis. Rok później Google zażartowało podobnie. Ogłoszono wówczas wprowadzenie Gmail Motion, nowej technologii, która pozwala ludziom pisać maile tylko za pomocą gestów.
