Zgodnie z wynikami badania „Czas na herbatę” przeciętny Polak sięga po herbatę aż 2-3 razy dziennie. Ale nawet jeśli nie mamy tego w zwyczaju, już niedługo warto nieco nagiąć swoje nawyki – 15 grudnia obchodzimy święto tego nadzwyczajnego napoju! Jakie rodzaje herbaty mamy do wyboru? Jakie korzyści zdrowotne odnoszą jej wielbiciele oraz w jakie inne sposoby można ją wykorzystywać?
Legenda głosi, iż zwyczaj picia herbaty sięga aż 2737 roku p.n.e. – to właśnie wtedy cesarz Shennong przypadkowo odkrył napój, który można otrzymać, wrzucając liście krzewu herbacianego do gorącej wody. Niezależnie od tego, czy ten mit ma coś wspólnego z rzeczywistością, czy może należałoby włożyć go między bajki, na naszym kontynencie herbata pojawiła się znacznie później. Rosjanie trafili na nią dopiero w pierwszej połowie XVI wieku. Do Polski zaś dotarła w 1664 roku. Nasi przodkowie na początku traktowali herbatę przede wszystkim jako lekarstwo, jednak z czasem przekonano się do spożywania jej dla przyjemności.
Sposoby na przyrządzanie
Co ciekawe, przez lata tworzenia się historii herbaty powstały także prawidłowe sposoby jej parzenia. Choć mieszkańcy każdego kraju mają własne związane z nią rytuały, przyjmuje się, że poszczególne rodzaje herbaty należy przyrządzać określonymi metodami – tylko wtedy będziemy mogli cieszyć się jej pełnymi właściwościami. Czarną herbatę należy parzyć wrzątkiem o temperaturze wynoszącej 100 stopni. Czas przygotowywania wynosi ok. 3-5 min. Po dłuższym czasie uwalniają się taniny, czyli substancje, które neutralizują pobudzające działanie naparu, a także zmienia on smak na gorzki. Biała herbata powinna być parzona w temperaturze 85 stopni, przez ok. 507 min. Tych samych liści można użyć aż trzy razy. Z kolei zieloną herbatę parzy się w temperaturze 60-80 stopni, przez maksymalnie 3 min – po dłuższym czasie stanie się ona gorzka. Te same liście można parzyć trzykrotnie. Co ciekawe, najbardziej wartościowe jest nie pierwsze, a drugie parzenie.
Nie da się ukryć, że Polacy szaleją za tym aromatycznym naparem. Przeciętny mieszkaniec naszego kraju zużywa aż 1 kg herbaty rocznie! Oczywiście, nie jesteśmy w tej kwestii liderami: wyprzedzają nas m.in. Turcy, Irlandczycy, Brytyjczycy oraz Rosjanie. Mimo wszystko aż 98% Polaków deklaruje regularne sięganie po herbatę. Częściej pijemy tylko wodę. Najbardziej upodobaliśmy sobie czarną herbatę, zwłaszcza tę ekspresową, w torebkach. Prawdopodobnie wynika to z przyzwyczajenia i wygody – jest przecież tyle innych, równie (a nawet bardziej) wartościowych rodzajów herbaty, które warto regularnie spożywać!
Właściwości
Jakie właściwości wykazuje herbata? Wszystko zależy od jej typu. Najpopularniejsza, czarna herbata to liście krzewu herbacianego, które w całości poddawane są fermentacji, co daje im charakterystyczny aromat i smak. Niestety, podczas tego procesu herbata traci część cennych antyoksydantów, jednak zyskuje znaną z działania pobudzającego kofeinę. W dodatku zawarta w niej tanina korzystnie oddziałuje na nasz układ pokarmowy, przynosi ulgę w zatruciach, ułatwia trawienie ciężkich potraw, działa przeciwmiażdżycowo i obniża ciśnienie.
Z kolei zielona herbata pochodzi z niesfermentowanych liści, co pozwala jej zachować więcej dobroczynnych substancji. Zielona herbata działa odchudzająco i antycellulitowo, zmniejsza ryzyko nowotworów płuc, skóry, piersi, trzustki i żołądka, stymuluje krążenie, poprawia sprawność umysłową, zwiększa odporność oraz poprawia wygląd skóry.
Biała herbata również nie jest poddawana fermentacji. Swój specyficzny, delikatny kolor zawdzięcza sposobowi uprawy: krzew osłaniany jest przez słońcem, by w jego liściach nie wytwarzał się chlorofil. Biała herbata charakteryzuje się największym stężeniem przeciwutleniaczy, dzięki czemu spowalnia procesy starzenia i poprawia wygląd skóry. Oprócz tego obniża ciśnienie, reguluje poziom cholesterolu, działa przeciwzapalnie, zapobiega miażdżycy i jest polecana w profilaktyce stresu.
Inne zastosowania herbaty
Ciekawostką jest fakt, że herbata może być wykorzystywana nie tylko jako napój. Okłady z czarnej herbaty łagodzą oparzenia (zwłaszcza słoneczne), zwalczają łupież oraz trądzik. Naparu można używać też do moczenia stóp w celu zniwelowania ich nieprzyjemnego zapachu. Znane jest także moczenie płatków kosmetycznych w herbacie i robienie z nich okładów na opuchnięte i piekące oczy. Fusy po zielonej herbacie przydadzą się do wykonania peelingu twarzy – po takim zabiegu skóra będzie odżywiona, lepiej ukrwiona i orzeźwiona.
Co ciekawe, herbata może być wykorzystywana nie tylko do dbania o własne ciało – znakomicie sprawdzi się również w gospodarstwie domowym. Delikatny napar z krzewu herbacianego świetnie użyźnia glebę, w związku z czym możemy używać go w roli naturalnego nawozu dla roślin doniczkowych. Zawarta w herbacie teina podnosi kwasowość gleby. Możemy również wykorzystywać fusy jako własnoręcznie przygotowany kompost – wystarczy ułożyć je u podstawy rośliny i podlać ziemię. Zużyte torebki po herbacie przydadzą się zaś podczas domowych porządków. Przetarcie nimi ciemnych, drewnianych mebli nada im nowego blasku, zaś dodanie fusów do wody używanej do mycia okien sprawi, że szyby staną się bardziej lśniące.
