Destylowany alkohol jest znany już od starożytności, stosowano go wtedy jako składnik balsamów, esencji i perfum, o czym wspomina grecki filozof Arystoteles. W Mezopotamii wykorzystywano go do wytwarzania kadzideł z cedru, cyprysu, imbiru i mirry, które były używane do celów leczniczych, kosmetycznych oraz balsamowania zwłok. Aż do XVI wieku był używany jako lek. Dziś jest jednym z najpopularniejszych trunków. A Polska wódka jest jednym z najbardziej cenionych produktów na świecie.
Historia trunku zwanego wódką
Alkohol destylowano w antycznej Grecji, Mezopotamii i Chinach, ale to Arabowie znaleźli nazwę dla destylowanego przez siebie trunku, który nazwali Al Koh’l, co można tłumaczyć jako substancję oczyszczoną. Arabowie, którzy mieli bogate kontakty ze światem chrześcijańskim, rozpowszechnili swój produkt w Europie, choć oczywiście sposób jego wytwarzania trzymali w wielkiej tajemnicy, co sprawiło, że alkohol sprzedawano jako magiczny napój. Pierwszą destylację alkoholu na naszym kontynencie przeprowadzono w VIII wieku w Andaluzji. Propagowano go jako eliksir o niezwykłej mocy: miał leczyć, przedłużać życie, odmładzać i dawać szczęście.
Dopiero pod koniec okresu średniowiecza, we wschodniej Europie, pojawił się zwyczaj picia wódki jako napoju wyskokowego, nazywanego najczęściej gorzałką, a pierwszym władcą wprowadzającym monopol na produkcję, tak zwanego, chlebowego wina był Wielki Książę Moskiewski Iwan III Srogi.
W polskich dokumentach pierwsze zapisy o wódce pojawiły się dopiero w 1405 roku, wtedy właśnie w sandomierskich dokumentach sądowych po raz pierwszy użyto słowa „wódka”, z kolei ponad sto lat później niejaki Stefan Falimierz w swoim zielniku O ziołach i o mocy ich wymienia 72 gatunki wódek ziołowych, zalecanych na przeróżne dolegliwości. Owe napoje mogły być traktowane jako lecznicze, ponieważ były inaczej wyrabiane niż współczesne trunki i bardziej przypominały produkcję bimbru czy whisky, w charakterze dzisiejszych nalewek.
W Polsce przez wieki najpopularniejszym napojem było piwo i miód, przez pewien czas, za życia Bony Sforzy, żony Zygmunta Starego pito włoskie wino, ale zwyczaj przyjął się jedynie u najbogatszych. To miejsce z czasem zaczęła wypełniać wódka, tak, że w XVIII wieku zaczęła zwiększać swoją popularność. Co ciekawe, w tym samym czasie ten trunek był niezwykle popularny w Rosji oraz zdobywał coraz większe uznanie w Skandynawii. W Szwecji w 1830 roku na 3 miliony mieszkańców było zarejestrowanych 175 tysięcy producentów wódki, nazywanej brännvin!
Żyto, pszenica i ziemniaki – surowce do produkcji gorzałki
Najwcześniejsze źródła, jakimi są podręczniki medyczne pochodzące z Uniwersytetu Jagiellońskiego z 1368 r. podają informacje o destylacie z wina, z czasem zaczęto używać owoców. Dopiero od drugiej połowy XVI do połowy XIX w. jako surowiec do produkcji wódki w Polsce zdecydowanie zdominowały zboża (żyto, pszenica). Jednak największą rewolucję w produkcji wódki przyniósł destylat na bazie ziemniaków w XVIII wieku. Co ciekawe ziemniaki pojawiły się na polskich stołach stosunkowo późno, bo w 1739 roku, a już w 1760 po raz pierwszy w skali przemysłowej wyprodukowano destylat na ich bazie ziemniaków. Niemała w tym zasługa Rewolucji Przemysłowej i nowych rozwiązań technologicznych – z ziemniaków nie dało się wcześniej pozyskać enzymów potrzebnych do scukrzenia skrobi. Ziemniaki miały jeszcze jedną zaletę – były tanie i łatwe w uprawie i stały się kluczowym elementem ówczesnej polskiej kuchni oraz surowca na wódkę. I tak aż do drugiej połowy XX w. wykorzystywano je jako główny surowiec do produkcji tego trunku. Ten stan uległ zmianie w latach 50., kiedy nastąpił w Polsce stopniowy powrót do zbożowego surowca. Dla porównania, w latach 1912/1913 aż 99,6 proc. produktów spirytusowych wytworzono z kartofli, w 1990 stanowiły one 66 proc. ogólnopolskiej produkcji, a w 2009 zaledwie 3 proc. Do tych przemian doprowadziło wiele czynników, obecnie bardziej liczą się ceny na wolnym rynku, wydajność oraz łatwość w przechowywaniu, a w tych kategoriach bardziej opłacalne są zboża.
Młody ziemniak” – wódka wyjątkowa
Pomimo tych trendów od kilku lat coraz większą popularność zdobywa polska wódka, której podstawowym surowcem są ziemniaki. „Młody ziemniak” to wódka na wskroś polska produkowana od 2009 roku. Sekretami wyjątkowości tej wódki jest specjalna odmiana ziemniaków „Denar” oraz nietypowy okres ich zbiorów. Powszechnie wódka produkowana jest z ziemniaków zbieranych pod koniec roku, ale „Młody ziemniak” wytwarzany jest z ziemniaków zebranych w czerwcu. Aby wytworzyć jedną butelkę potrzebnych jest 50 młodych ziemniaków.
Kolejny sekret smaku zawiera się w sposobie destylacji: młode ziemniaki destylowane są tylko raz. Dzięki temu powstały alkohol odzwierciedla ich niepowtarzalny smak i aromat, a każdy rocznik wódki ma swój indywidualny charakter. Jeśli dodamy jeszcze, że miejsce zbioru ziemniaków to Podlasie – jeden z najczystszych ekologicznie regionów Europy – znam już wszystkie tajemnice wyjątkowości jak najbardziej polskiej wódki – „Młody ziemniak”
Wrażenie robi też etykieta butelki, na której odręcznie wpisywane są informacje nie tylko na temat roku i miejsca uprawy, ale też charakterystyki pogody i odmiany ziemniaka.
Wódka Młody ziemniak najlepiej uwypukla swój aromat i smak podawana w temperaturze pokojowej, najlepiej w kieliszkach typu tulipan, które dzięki swojemu kształtowi doskonale wyeksponują wszystkie walory trunku. Na kieliszek Młodego ziemniaka zapraszamy do restauracji Akademia.
